Zagadnienia związane z podatkiem od towarów i usług mogą być skomplikowane nie tylko dla nowych przedsiębiorców, ale i dla osób od lat prowadzących firmy. Jakie są terminy rozliczania, jakie obowiązują stawki, komu przysługują zwolnienia? Co w sytuacji współpracy z zagranicznym kontrahentem? I jak działa mechanizm split payment? Wszelkie wątpliwości pomoże rozwiać sprawdzone biuro rachunkowe – tymczasem jednak warto sięgnąć po podstawową wiedzę w pigułce.

Terminy rozliczania VAT

Przedsiębiorca może wybrać, w jakim systemie będzie się rozliczał z podatku VAT. Jeśli wybiera opcję miesięczną, zobowiązany jest do składania pliku JPK_V7 najpóźniej do 25. dnia kolejnego miesiąca. W przypadku opcji kwartalnej, składany jest plik JPK_V7K, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po danym kwartale. Jeśli 25. dzień miesiąca wypada w weekend lub w święto, termin zostaje automatycznie przesunięty na następny dzień roboczy.

Terminowe składanie deklaracji jest bardzo istotne – każdy dzień zwłoki wiąże się z naliczeniem przez Urząd Skarbowy odsetek w wys. 8% rocznie.

Co istotne, nie każdy podatnik może wybrać rozliczenie kwartalne – przysługuje ono wyłącznie małym podatnikom, którzy nie osiągają rocznej wartości sprzedaży pow. 1,2 mln euro. Jednocześnie muszą to być firmy podlegające opodatkowaniu VAT od co najmniej 12 miesięcy (a zatem kwartalnie nie mogą rozliczać się firmy, które straciły właśnie możliwość zwolnienia z VAT na skutek przekroczenia wymienionej kwoty sprzedaży).

Stawki VAT – podstawa i obniżenia

W Polsce obowiązują cztery stawki VAT, przy czym 23% to stawka podstawowa, standardowa dla większości towarów i usług. Oprócz niej istnieją trzy stawki obniżone:

Należy śledzić decyzje ustawodawcy w kwestii okresowego ustalania czasowych obniżek VAT. W ramach walki z inflacją, wprowadzona została m.in. obowiązująca od 1. lutego do 31. grudnia 2022 r. obniżka VAT na żywność (z 5% na 0%), na paliwa (z 23% na 8%), na produkty wspomagające rolnictwo (z 8% na 0%) czy na energię elektryczną (z 23% na 5%). Do końca 2023 r. obowiązuje VAT 0% (obniżony z 5%) na podstawowe produkty spożywcze.

Zgodnie z prawodawstwem UE, stawka podstawowa VAT ma wynosić min. 15% – a zatem jest w Polsce stosunkowo wysoka (jedna z najwyższych wśród krajów członkowskich). Jednocześnie wiele towarów i usług objętych jest obniżką lub zwolnieniem.

Zwolnienie z VAT – komu przysługuje?

Część przedsiębiorców może skorzystać ze zwolnienia z VAT. Mowa tutaj o dwóch rodzajach zwolnień: przedmiotowym oraz podmiotowym.

Zwolnienie podmiotowe przysługuje podmiotom, które nie przekroczyły 200 tys. zł przychodu ze sprzedaży rocznie. W razie rozpoczęcia działalności w trakcie roku, limit obliczany jest proporcjonalnie. Obowiązują przy tym pewne restrykcje – ze zwolnienia podmiotowego nie mogą skorzystać m.in. przedsiębiorstwa dostarczające wyrobów z metali szlachetnych, dostawcy antyków, a także dostawcy towarów objętych akcyzą (np. wyroby tytoniowe, energia elektryczna). Wśród firm świadczących usługi pozbawionych możliwości skorzystania ze zwolnienia podmiotowego, znajdują się m.in. przedsiębiorstwa prawnicze, doradcze czy windykacyjne.

Zwolnienie przedmiotowe z VAT dotyczy natomiast konkretnych usług: medycznych, edukacyjnych i finansowych.

Podatek VAT na rzecz podmiotów zagranicznych

Firmy dokonujące importu lub eksportu towarów i usług w ramach UE, zobowiązane są ponadto to rejestracji w VAT-UE. Poza deklaracjami VAT, należy wówczas składać również informację VAT-UE. Robi się to w trybie miesięcznym – nawet w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie.

Usługi świadczone na rzecz zagranicznych podmiotów mają stawkę VAT „NP.” – czyli nie podlega. Podatnikiem jest w tym przypadku nabywca i dochodzi do tzw. reverse charge, czyli odwrotnego obciążenia. Jest to sposób państwa na przeciwdziałanie wyłudzeniom VAT. Od reguły tej występują pewne wyjątki – reverse chargeé nie obowiązuje np. w przypadku usług realizowanych dla nabywcy zagranicznego, ale na terenie Polski (np. przewóz osób, noclegi).

Split payment – na czym polega i kiedy stosować?

Do nowości w ramach rozliczania VAT należy mechanizm split payment, czyli podzielonej płatności. Aby zaistniała konieczność jego stosowania, muszą być jednocześnie spełnione trzy warunki: wartość faktury brutto przekracza 15 tys. zł, zarówno sprzedawca jak i nabywca są podatnikami VAT, a co najmniej jedna pozycja na fakturze dotyczy tzw. towarów lub usług wrażliwych (do których należą m.in. paliwa kopalne, wyroby stalowe, komputery, telewizory i konsole do gier, części do samochodów, surowce wtórne czy roboty budowlane).

Kwota netto na fakturze split payment musi być rozdzielona na zobowiązania wynikające z samej faktury oraz kwotę VAT. Nabywca opłaca fakturę jednym przelewem, wskazując w komunikacie kwotę brutto transakcji oraz kwotę VAT, która trafi na specjalne konto VAT sprzedawcy.

Terminowe odprowadzenie podatku od towarów i usług jest jedną z podstaw działalności firmy w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa. Jednocześnie warto korzystać z przysługujących zwolnień i obniżek – trzeba jednak wiedzieć, jakie zasady obowiązują. Wybierając biuro rachunkowe cieszące się dobrymi opiniami klientów i zatrudniające wykształconych specjalistów, zyskujemy pewność, iż VAT jest prawidłowo wyliczony a my nie tracimy pieniędzy przez brak znajomości przepisów.